بی اف اسکینر یکی از روانشناسان قرن بیستم است که توانست نظریه رفتار درمانی را مطرح کند. در آن زمان، این نظریه تغییرات زیادی را به وجود آورد و باعث شد که علم روانشناسی قدمهای بزرگی را به سمت تحول بردارد. در ادامه، تلاش میکنیم اطلاعات بیشتری را در مورد بی اف اسکینر در اختیار شما قرار دهیم.
بی اف اسکینر کیست
بی. اف. اسکینر یک روانشناس و نظریهپرداز آمریکایی در حوزه روانشناسی رفتاری بود. او در سال 1904 متولد شد و در سال 1990 درگذشت. اسکینر به عنوان یکی از نظریهپردازان برجسته و مؤثر در روانشناسی رفتاری شناخته میشود و به توسعه روشهای آزمایشگاهی برای مطالعه و تفسیر رفتار انسانی و حیوانی مشهور است. او به عنوان بنیانگذار مکتب رفتارگرایی شناخته میشود که تأکید بر نقش عوامل خارجی و پاداش و تنبیه در شکلگیری و تغییر رفتار دارد.
آشنایی با بی اف اسکینر
بی اف اسکینتر مفاهیم تازهای را به علم روانشناسی وارد کرد. مفاهیمی مانند تقویت ، شرطی سازی عامل و جعبه اسکینر از جمله مواردی بودند که همراه با اسکینر وارد علم روانشناسی شدند. به عنوان مثال، او نشان داد رفتارهایی که با تقویت مثبت یا منفی تقویت میشوند، احتمال تکرار بیشتری دارند. روشها و مفاهیم اسکینر در حوزههای گوناگونی از جمله آموزش، تربیت، رواندرمانی و طراحی سیستمهای کنترل رفتاری مورد استفاده قرار میگیرند. اهمیت بی. اف. اسکینر در روانشناسی مبتنی بر فراگیری و تغییر رفتار بوده است و نظریات و تحقیقات وی در این حوزه تأثیر بسیاری بر روی روانشناسی، علوم تربیتی و سایر رشتههای مرتبط داشته است.
زندگینامه بی اف اسکینر
در ادامه بررسی بیوگرافی بی اف اسکینر، باید به این مسئله اشاره کنیم که ایشان مخترع، روانشناس و فیلسوفی بودند که در دانشگاه هاروارد تدریس میکردند. اسکینر همواره به این مسئله اشاره میکند که چیزی به نام اراده آزاد وجود ندارد و افراد همیشه تحت تاثیر عواملی قرار دارند که در اطرافشان در حال رخ دادن است. در واقع، ما بر اساس رفتارهای قدیمی برای رفتارهای جدید خود تصمیم گیری میکنیم و این مسئله باید مد نظر قرار گیرد. بهتر است بدانید بی اف اسکینر هرگز به شناخت و عملکردهای مغز توجه نداشت و میتوان او را یک رفتارگرای مطلق دانست. اما باید بدانید که بعدها رفتارگرایان متوجه عملکردهای تند اسکینر شدند و به این نتیجه رسیدند که مجموعه گسترده از رفتار انسانی را نمیتوان تنها بر اساس عوامل محیطی و خارجی تبیین کرد.
زندگی اسکینر چگونه به پایان رسید؟
اسکینر در پایان عمر خود به بیماری سرطان خود مبتلا شد و همین امر باعث شد که در سالهای پایانی نتواند با شدت بر روی پروژههای تحقیقاتی خود کار کند. این بیماری در پایان او را از پای در آورد. یکی از مهمترین مواردی که در رابطه با اسکینر باید بدانید که او یک خدا ناباور بود. این امر در تحقیقاتی فلسفی او نتیجه میگیرد.
سرخورده شدن از مطالعات ادبیات
او ابتدا کارشناسی خود را در رشته ادبیات دریافت کرد و پس از آن تصمیم گرفت که به عنوان یک نویسنده کار خود را آغاز کند. او همیشه از این سالها به عنوان سالهای تاریک نام میبرد. پس از مدتی که برای چندین روزنامه مطالبی را نوشت و تاییدیههایی که به عنوان شاعر از رابرت فراست دریافت کرد، ادبیات را برای همیشه کنار گذاشت و متوجه شد که راه او ادبیات نیست.
فرانسس بیکین و اثرات او بر اسکینر
یکی از مهمترین افرادی که توانست بر بی اف اسکینر اثر بگذارد و به تحقیقات او جهت بدهد، فرانسیس بیکن بود. فرانسیس بیکن یک فیلسوف تجربه گرا بود که کارهای علمی زیادی را انجام داد. اسکینر کارهای علمی فرانسیس بیکن را به صورت دقیق مطالعه کرد و این مطالعات باعث شد که تحت تاثیر تحقیقات تجربه گرایی قرار گیرد.
کار در یک کتابفروشی و آشنایی با پاوولوف
یکی دیگر از مواردی که به عنوان نقطه عطفی در زندگی بی اف اسکینر به شمار میرود کار او در یک کتابفروشی بود. در آن کتابفروشی، او با کتاب پاوولوف آشنا شد و این مسئله زندگی او را تغییر داد. همین امر باعث شد که او به سمت رشته روانشناسی کشیده شود و در پایان دکتری رشته خود را از دانشگاه هاروارد دریافت کرد. به صورت کلی، پاوولوف نقطه عطفی بود که جرقهای را در ذهن اسکینر به وجود آورد. او پس از تحصیلات دکترا به صورت تخصصی در این رشته کار کرد و توانست به عنوان یک نظریه پرداز در آمریکا به آوازه زیادی دست پیدا کند.
شرطی سازی کلاسیک چیست؟
شرطی سازی کلاسیک به نوعی شرطی سازی گفته میشود که طی آن ارتباطی میان محرک و پاسخ غیر شرطی و محرک و پاسخ شرطی به وجود میآید و همین امر باعث میشود که رفتار به وجود بیاید. به طور مثال، سگ گرسنهای با دیدن غذا بزاق ترشح میکند (غذا محرک غیر شرطی و ترشح بزاق پاسخ غیر شرطی است). اگر غذا دادن همراه با صدای زنگ باشد، پس از مدتی این رفتار آموخته میشود و سگ با شنیدن صدای زنگ بزاق ترشح میکند ( صدای زنگ محرک شرطی و ترشح بزاق پاسخ شرطی است).
شرطی سازی کلاسیک به عنوان جنبش بسیار بزرگی در علم روانشناسی در قرن بیستم شناخته میشود. این کار اولین بار توسط پاوولوف انجام شد و پس از آن جنبشهای زیادی در آن انجام شد و همین امر باعث شد که رفتارگرایی به یک مکتب بسیار مهم تبدیل شود.
شرطی سازی عامل چیست؟
یکی از مهمترین مفاهیمی که در تئوریهای بی اف اسکینر مطرح میشود شرطی سازی عامل است. شرطی سازی عامل به این مسئله اشاره میکند که رفتار انسان بسیار گسترده است و نمیتوان بر اساس اصول شرطی سازی کلاسیک رفتار انسان را تعریف کرد. از بین هزاران رفتاری که انسانها انجام میدهند، رفتارهایی که تقویت میشوند یاد گرفته میشوند و این مسئله میتواند به انسان کمک کند که رفتار را بیاموزد.
رفتار گرایی بر کدام علوم اثر گذاشت؟
رفتار گرایی یک موضوع چند وجهی است و میتواند بر رشتههای مختلف علمی تأثیر بگذارد. در زیر، برخی از علومی که رفتار گرایی در آنها تأثیرگذار است را بررسی خواهیم کرد:
- علوم اجتماعی: رفتار انسانی و رفتار گروهی موضوع مورد مطالعه در علوم اجتماعی است. جامعهشناسان، دانشمندان سیاسی اقتصادی و سایر دانشمندان اجتماعی بررسی میکنند که چگونه عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی رفتار انسان را تحت تأثیر قرار میدهند. موضوعاتی مانند رفتار انسان در سازمانها، رفتارهای اقتصادی، رفتارهای سیاسی و رفتار گروهی، به عنوان بخشی از رفتار گرایی در این علوم مورد بررسی قرار میگیرند.
- علوم زیستی: رفتار گرایی در زمینههای مختلف علوم زیستی نیز مورد بررسی قرار میگیرد. برای مثال، در علوم عصبی و رفتاری، مطالعه میشود که چگونه سیستم عصبی و فرایندهای روانشناختی رفتار انسان و حیوانات را کنترل میکند. همچنین، رفتار حیاتی مانند تغذیه، تکاثر و بقای حیوانات نیز در زمینه علوم زیستی بررسی میشود.
- علوم شناختی: رفتار گرایی نیز در حوزه علوم شناختی، به عنوان بخشی از مطالعه شناخت و فرآیندهای ذهنی، مورد توجه قرار میگیرد. علوم شناختی میپردازد که چگونه اطلاعات دریافت شده توسط حسها و فرآیندهشناختی در ذهن پردازش میشود و چگونگی تأثیر آن بر رفتار انسان را بررسی میکند. البته باید بدانید امروزه علوم رفتاری و شناختی همراه با یکدیگر به کار میروند و دیگر نمیتوان میان علوم شناختی و رفتاری تمایز قائل شد. به طور مثال، قدرت پیش بینی انسان یکی از مهمترین فاکتورهایی است که بر روی رفتار انسان اثر میگذارد.
- علوم تربیتی: رفتار گرایی نقش مهمی در علوم تربیتی دارد. مطالعه رفتار انسان و رفتار دانشآموزان، فرایندهای یادگیری و تحصیلی، رفتارهای معلمان و اثربخشی روشهای آموزشی از جمله موضوعاتی است که در این حوزه مورد توجه قرار میگیرد.
کاربرد رفتارگرایی در آموزش
رفتارگرایی، یکی از پرکاربردترین رویکردهای روانشناسی در زمینه آموزش و تربیت است. این رویکرد بر این اصل تمرکز دارد که رفتارها میتوانند از طریق تقویت و تثبیت تغییر کنند. در زیر، برخی از کاربردهای رفتارگرایی در آموزش آورده شده است:
- شکلگیری رفتار مطلوب: رفتارگرایی به ماهیت تقویت و تثبیت رفتارهای مطلوب تاکید میکند. در آموزش، این رویکرد میتواند به شکلگیری و تقویت رفتارهای مطلوب و مورد نظر کمک کند. با استفاده از تقویت مثبت (اعطای پاداش) و تقویت منفی (حذف مجازات)، رفتارهای مطلوب تقویت میشوند و احتمال تکرار آنها افزایش مییابد.
- بازخورد موثر: رفتارگرایی بر اهمیت بازخورد در روند یادگیری تأکید میکند. بازخورد موثر و به موقع به دانشآموزان، باعث تقویت و تثبیت رفتارهای درست و کمک به بهبود عملکرد آنها میشود. بازخورد باید واضح، جهتگیری شده و مرتبط با عملکرد دانشآموزان باشد.
- تغییر رفتار: رفتارگرایی از روشهای موثر برای تغییر رفتار است. این رویکرد میتواند در تغییر رفتارهای غیرمطلوب و جایگزین کردن آنها با رفتارهای مطلوب موثر باشد. با استفاده از تکنیکهایی مانند شرطی سازی عامل، تقویت مثبت و منفی، رفتارهای غیرمطلوب کاهش یافته و رفتارهای مطلوب تقویت میشوند.
- تعیین استانداردها و ارزیابی عملکرد: رفتارگرایی به تعیین استانداردها و ارزیابی عملکرد توجه میکند. با تعیین استانداردها و ارزیابی عملکرد، میتوان عملکرد دانشآموزان را اندازهگیری و مورد تحلیل قرار داد. این رویکرد به مدیریت رفتارهای مطلوب و ارتقای عملکرد در آموزش کمک میکند.
به طور کلی، رفتارگرایی به روشهای مشخص و سازمانیافته آموزش و تربیت میپردازد و با استفاده از تقویت و تثبیت رفتارهای مطلوب، به تغییر و بهبود عملکرد آموزشی کمک میکند.
سخن پایانی
تا به اینجا تلاش کردیم اطلاعات کاملی را در مورد بی اف اسکینر در اختیار شما قرار دهیم. فرینش به عنوان یکی از بزرگترین مراکز آموزش روانشناسی اقدام به برگزاری کارگاه های روانشناسی کرده است و علاقهمندان میتوانند با توجه به نیازهای خود در این کارگاه ها ثبت نام کنند.