روانشناسی چیست ؟ این سوال یکی از پرتکرارترین سوالاتی است که همواره پرسیده می‌شود و شاید بتوان گفت امروزه به یک پرسش بسیار مهم تبدیل شده است. اگر بخواهیم پاسخی سریع به سوال روانشناسی چیست بدهیم باید بگوییم روانشناسی یکی از مهم‌ترین علوم است که تمامی جنبه‌های زندگی انسان‌ها را در بر گرفته است و به طور کلی به بررسی رفتار‌ها و فرآیند‌های ذهنی افراد می‌پردازد. در بسیاری از کتاب‌ها در تعریف روانشناسی چیست آمده است که این علم تمامی رفتار‌های انسان‌ها را بررسی می‌کند و به مطالعه آن‌ها می‌پردازد.

به دلیل اینکه علم یا علوم روانشناسی، تمامی جنبه‌های زندگی انسان‌ها همچون تفکر، احساسات، رفتار‌ها و… را مورد بررسی قرار می‌دهد و تأثیر بسیاری که می‌تواند در درمان بسیاری از اختلالات فکری و روانی افراد یا جامعه داشته باشد، اهمیت بیشتری یافته است. بهره بری از دانش روانشناسی به دلیل اینکه تمامی انسان‌ها در زندگی خود با انسان‌های مختلف و احساسات و نوع تفکرات متعددی روبرو می‌شوند، می‌تواند بسیار مهم و تأثیر‌گذار باشد. در ادامه این مقاله در وب سایت فرینش قصد داریم به تعریف روانشناسی و مزیت‌های آن بپردازیم.

روانشناسی چیست؟

همانطور که در مقدمه این مقاله به آن پرداختیم، علم روانشناسی جنبه‌های مختلف زندگی انسان‌ها را مطالعه می‌کند و مورد بررسی قرار می‌دهد. لازم است بدانید دانش روانشناسی در یک دسته‌بندی کلی به دو دسته

• روانشناسی بالینی
• روانشناسی عمومی

می‌شود. این دو دسته از علم روانشناسی در بسیاری از مفاهیم با یکدیگر یکسان هستند اما به طور کلی روانشناسی عمومی رفتار‌ها و فرایند‌های شکل گرفته در ذهن را بررسی می‌کند و روانشناسی بالینی عموماً به بررسی اختلالات ذهنی و رفتاری می‌پردازد.

از دیگر دلایل اهمیت علم روانشناسی، تعامل آن با دیگر علوم مختلف می‌باشد. تعامل روانشناسی و علوم دیگر می‌تواند در جهت بهتر شدن زندگی افراد یک جامعه و در نهایت تأثیر مطلوب بر جامعه مؤثر باشد.

روانشناسی بالینی

روانشناسی بالینی زیرشاخه‌ای از روانشناسی است که به مطالعه و درمان اختلالات روانی و رفتاری می‌پردازد. هدف اصلی روانشناسی بالینی، تشخیص، توصیف و درمان مشکلات روانی افراد است و از روش‌ها و تکنیک‌های متنوعی استفاده می‌کند تا بهبود روانی و رفتاری فرد را تسهیل کند.

روانشناسی بالینی ممکن است با اختلالات مانند افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن، اعتیاد، اختلالات شخصیت، اختلالات خواب، اختلالات روانی کودکان و نوجوانان و سایر مشکلات روانی روبرو شود. در این حوزه، روانشناسان بالینی به وسیله مصاحبه‌ها، ارزیابی‌های روانشناسی، استفاده از پرسش‌نامه‌ها و تکنیک‌های مشاهده، تحلیل و تفسیر رفتار و تعامل با مشتریان خود، به تشخیص درست اختلالات روانی می‌پردازند.

درمان  روانشناسی بالینی ممکن است شامل روش‌های مختلفی مانند مشاوره شخصی، روان درمانی، روان درمانی شناختی رفتاری، روان درمانی گروهی، درمان دارویی و سایر روش‌های دیگر باشد. هدف از درمان، کاهش علائم اختلال روانی، افزایش سطح بهبود روانی و رفتاری فرد، ارتقای کیفیت زندگی و سازگاری بهتر با محیط اجتماعی و فرهنگی است.

روانشناسان بالینی علاوه بر درمان، می‌توانند در مطالعه و تحقیقات روانشناسی نیز فعالیت کنند و به پژوهش در زمینه‌های مختلفی از جمله علل و عوامل اختلالات روانی، ارزیابی اثربخشی روش‌های درمانی و توسعه روش‌های نوین درمانی مشغول شوند. روانشناسی بالینی نقش مهمی در بهبود روانی و رفتاری افراد ایفا می‌کند و برای افرادی که با مشکلات روانی روبه‌رو هستند، می‌تواند یک منبع حمایت و راهنمایی باشد.

کاربرد روانشناسی بالینی چیست؟

در ادامه پاسخ به سوال روانشناسی چیست، باید به صورت تخصصی به این موضوع بپردازیم که کاربرد روانشناسی بالینی چیست. کاربرد این شاخه از علم روانشناسی به صورت زیر است:

• افسردگی: روانشناسی بالینی بر روی تشخیص و درمان افسردگی تمرکز دارد. افسردگی یک وضعیت روانی است که با احساسات ناگوار و کاهش عملکرد روزانه همراه است.
• اضطراب: اضطراب نیز یک مشکل رایج است که می‌تواند به شکل اختلال اضطراب عمومی، اختلال ترس و وسواس، اختلال ترس اجتماعی و سایر اختلالات اضطرابی ظاهر شود.
• اختلالات خوردن: روانشناسی بالینی بر روی تشخیص و درمان اختلالات خوردن مانند بلیمیا، آنورکسیا و اختلال خوردن مزمن تمرکز دارد.
• اعتیاد: مشکلات اعتیاد نیز یکی از حوزه‌های روانشناسی بالینی است. این مشکلات شامل اعتیاد به مواد مخدر، الکل، دخانیات و سایر رفتارهای اعتیادآور می‌شود.
• اختلالات شخصیت: روانشناسی بالینی بر روی تشخیص و درمان اختلالات شخصیت مانند اختلال شخصیت مرزی و اختلال شخصیت وابسته تمرکز دارد.
• اختلالات خواب: اختلالات خواب مانند بی‌خوابی مزمن یا خواب زیاد از جمله موضوعاتی هستند که روانشناسی بالینی به آن می پردازد.
• اختلالات رفتاری در کودکان و نوجوانان: روانشناسی بالینی به مشکلات روانی و رفتاری کودکان و نوجوانان مانند اختلال نقص توجه یا بیش‌فعالی و اختلال رفتار توپوگرافی می‌پرداز.

بهتر است بدانید روانشناسان بالینی می‌توانند در مورد مشکلات دیگری مانند استرس، فوبیاها، اختلالات خلقی، اختلالات جنسی، اختلالات خلقی، اختلالات خودکشی و سایر مسائل روانی و رفتاری مشاوره و درمان ارائه دهند. بنابراین، روانشناسی بالینی به طور کلی بر روی تشخیص، ارزیابی و درمان هر نوع مشکل روانی و رفتاری که تأثیر منفی بر کیفیت زندگی یک فرد دارد، تمرکز دارد.

روان‌شناسی بالینی چه تفاوتی با سایر شاخه‌های روانشناسی دارد؟

روانشناسی بالینی از سایر شاخه‌های روانشناسی در چندین جنبه متمایز می‌شود. در ادامه، به برخی از تفاوت‌های اصلی روانشناسی بالینی در مقایسه با سایر شاخه‌های روانشناسی اشاره می کنیم:

• تمرکز بر مشکلات روانی: روانشناسی بالینی به طور عمده بر روی تشخیص، ارزیابی و درمان مشکلات روانی و رفتاری تمرکز دارد. در حالی که سایر شاخه‌های روانشناسی ممکن است به طراحی آزمون‌ها، انجام تحقیقات پایه‌ای، مطالعه روانشناسی تجربی و موضوعات دیگر مرتبط با روانشناسی معطوف شوند، اما این روش تمرکز بر یافتن دلایل مشکلات روانی دارد.
• روش‌های درمان: روانشناسی بالینی از روش‌های درمانی چون مشاوره، روان درمانی و روانکاوی استفاده می‌کند. در حالی که سایر شاخه‌های روانشناسی ممکن است از روش‌های متنوعی مانند روانشناسی شناختی، روانشناسی تجربی، روانشناسی تربیتی و غیره استفاده کنند.
• تأکید بر مطالعه موردی: روانشناسی بالینی غالباً بر مطالعه موردی و تجربیات فرد تحت درمان تمرکز دارد. روانشناسان بالینی به دقت بر روی جزئیات زندگی فرد، تاریخچه روانی و رفتاری، روابط فردی و عوامل موثر در مشکلات روانی تمرکز می‌کنند.
• برنامه‌ریزی درمانی فردی: روانشناسی بالینی به صورت فردی عمل می کند و برنامه‌های درمانی مخصوص را به افراد ارائه می‌دهد. در مقابل، برخی شاخه‌های دیگر از روانشناسی مانند روانشناسی اجتماعی ممکن است بر تحقیقات گروهی و ارتباطات اجتماعی تمرکز داشته باشند.
• مداخله در بخش عملی: روانشناسی بالینی عموما در بخش عملی به افراد مبتلا به مشکلات روانی کمک می کند و تلاش می‌کند تا کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشد. در عوض، برخی دیگر از شاخه‌های روانشناسی ممکن است بیشتر در تحقیقات علمی و نظری مرتبط با روانشناسی تمرکز داشته باشند.

رواشناسی عمومی

روانشناسی عمومی به عنوان یک زیرشاخه از دانش روانشناسی، به مطالعه و فهم رفتارها و فرآیندهای ذهنی انسان در جامعه و در مقابل انواع مسائل و پدیده‌های روانشناختی مرتبط با زندگی روزمره می‌پردازد. این حوزه متمرکز بر موضوعاتی است که به نحوه عملکرد ذهن و رفتار افراد در محیط اجتماعی و فرهنگی برمی‌گردد. روانشناسی عمومی با مطالعه و تحلیل عملکرد رفتاری، اندیشه‌ها، هیجانات، شخصیت و فرآیندهای شناختی افراد در  شرایط مختلف داده‌های قابل اعتمادی را بدست می‌آورد. برخی از موضوعات مشترکی که در روانشناسی عمومی مورد بررسی قرار می‌گیرند عبارتند از:

•  شخصیت: مطالعه و توصیف ویژگی‌های شخصیتی که الگوهای ثابتی از رفتار و تمایلات فرد را تشکیل می‌دهند.
• هیجانات و رفتارهای هیجانی: بررسی احساسات، عواطف و عوامل روانی که رفتارها و واکنش‌های انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
•  فرآیندهای شناختی: مطالعه عملکرد ذهنی انسان شامل حافظه، توجه، ادراک، تفکر، یادگیری و حل مسئله.
• ارتباطات اجتماعی: بررسی روابط اجتماعی، تعاملات انسانی، تأثیرات اجتماعی بر رفتار و روانشناختی فرد.
•  تغییر رفتاری: مطالعه روش‌ها و راهکارهایی که برای تغییر و بهبود رفتار افراد در مواجهه با مسائل مشخص مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روانشناسی عمومی درک بهتری از رفتار افراد در جوامع و فرهنگ‌های مختلف عمل می‌کند و می‌تواند در زمینه‌های مختلفی از جمله آموزش، بهداشت روانی، روابط بین فردی و بهبود کیفیت زندگی مفید باشد.

چگونه روانشناسی عمومی به بهبود روابط کمک می‌کند؟

روانشناسی عمومی به بهبود روابط افراد در زمینه‌های مختلفی کمک می‌کند. برخی از مواردی که این علم باعث می‌شود شما بتوانید روابط خود را بهبود ببخشید به شرح زیر هستند:

• درک بهتر از خود و دیگران: روانشناسی عمومی به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از خود و دیگران داشته باشید. با درک عمیق‌تر از خود، احساسات، نیازها و ارزش‌هایتان، می‌توانید روابط خود را با دیگران بهبود ببخشید و تعاملات قوی برقرار کنید. این مسئله بسیار مهم است و می‌تواند به رشد فردی کمک کند.
• مهارت‌های ارتباطی: روانشناسی عمومی مهارت‌های ارتباطی را تقویت می‌کند. این بخش شامل مهارت‌هایی مانند گوش دادن فعال، بیان روشن، انتقال درست احساسات و حل مسائل ارتباطی است. با بهبود این مهارت‌ها، می‌توانید به طور موثر‌تری با دیگران ارتباط برقرار کنید و سوتفاهمات را کاهش دهید.
• مدیریت احساسات: روابط موفق بر مبنای مدیریت احساسات به گونه‌ای موثر قرار گرفته‌اند. روانشناسی عمومی به شما کمک می‌کند تا احساسات خود را شناسایی کنید و یاد بگیرید که چگونه با احساسات منفی مانند عصبانیت، استرس و ناراحتی مقابله کنید. با مدیریت بهتر احساسات، می‌توانید در روابط‌تان، مهارت‌های احساسی را تقویت کنید و با دیگران به طور سازنده‌تری برخورد کنید.
• همدلی: روانشناسی عمومی به شما کمک می‌کند تا همدلی بیشتری نسبت به دیگران داشته باشید. با درک بهتر نیازها، ترس‌ها و مشکلات دیگران، می‌توانید در روابط خود عملکرد خوبی داشته باشید. این مسئله می‌تواند به تقویت اعتماد و برقراری ارتباط عمیق‌تر با دیگران کمک کند.
• حل مشکلات: روانشناسی عمومی به شما راهکارهای حل مشکلات در روابط را ارائه می‌دهد. این امر شامل توانایی‌هایی مانند تشخیص مشکلات، تجزیه و تحلیل آنها و پیدا کردن راه حل‌های موثر است. با استفاده از این راهکارها، می‌توانید در زمان مواجهه با مسائل و تنش‌ها، بهترین تصمیم‌ها را بگیرید و مشکلات را به صورت سازنده حل کنید.

آشنایی با مزایا روانشناسی

هر علمی برای اینکه بتواند خود را در میان یک ملت به قبول رساند، بایستی دارای مزایایی باشد که به سلامت و بهبود جامعه و مردم جامعه کمک کند. علم روانشناسی نیز برای جامعه و مردم فواید و مزایا گوناگونی دارد. در این بخش از مقاله به معرفی مهم‌ترین مزیت‌های علم روانشناسی خواهیم پرداخت.

بهبود رفتار‌ها و عملکرد‌های نامطلوب و اختلالات ذهنی

افراد در هر جامعه با مشکلات و اختلالات ذهنی مختلفی روبرو هستند که می‌تواند باعث وجود عملکرد‌های نامطلوب و پرخاشگرانه در جامعه شود و جامعه را تا حدی دچار چالش کند. از مهم‌ترین اختلالات ذهنی در یک جامعه می‌توان به

• افسردگی
• اضطراب
• پرخاشگری

و… اشاره کرد. تمامی این موارد هر کدام می‌تواند در موقعیت‌های مختلف برای افراد یک جامعه خطرآفرین باشد و زندگی افراد مختلف را با مشکل مواجه کند. برای مثال پرخاشگری که یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین اختلالات ذهنی افراد محسوب می‌شود، می‌تواند علاوه بر اینکه زندگی فرد پرخاشگر را با مشکل مواجه کند، زندگی افراد نزدیک به فرد پرخاشگر را نیز تهدید کند.

علم روانشناسی با دارا بودن روش‌های مختلفی که دارا می‌باشد، سعی می‌کند تا بتواند این اختلالات ذهنی و فکری را در افراد از بین برده و به بهبود سلامت روانی آنان کمک کند. هدف علم روانشناسی از درمان افراد، بهبود زندگی فردی و اجتماعی آنان است.

بهبود سلامت روانی

منظور از سلامت روانی در علم روانشناسی، وضعیتی است که افراد در مسائل مختلف زندگی از خود و شخصیت خود راضی باشند و تعادل را در میان مسئولیت‌های مختلف برقرار کنند. سلامت روانی به دلیل اینکه در زندگی افراد بسیار مؤثر کارآمد و مهم است، در علم روانشناسی نیز به آن اهمیت زیادی داده شده است.

یکی از مهم‌ترین مزیت‌های علم روانشناسی، بهبود سلامت روانی افراد و حفظ آن است. مشاوره و روانشناسی از مؤثرترین راهکار‌های بهبود سلامت روان است. مشاورین و روانشناسان می‌توانند با توجه به شخصیت افراد، بررسی احساسات و نوع تفکر، راهکار‌هایی را به افراد ارائه دهند که در نتیجه باعث بهبود سلامت روانی افراد شود. همانطور که متوجه شده‌اید در تعریف روانشناسی چیست ؟ می‌توانیم توضیحات زیادی را به شما ارائه دهیم.

تعامل با دیگر علوم

علم روانشناسی به دلیل تعامل با دیگر علوم و اثر‌گذاری و اثر‌پذیری در علوم دیگر باعث شده است علاوه بر اینکه خود رشد کند، دیگر علوم نیز رشد داشته باشند. برای مثال تعامل علم روانشناسی با علوم اجتماعی باعث شده است افراد بهتر بتوانند دلایل وجود یک فرهنگ و حاکمیت آن در جامعه را درک کنند. افرادی که می‌خواهند کار خود را به عنوان جامعه شناس آغاز کنند، در ابتدا باید درک مناسبی به علم روانشناسی و خصوصیات روحی یک جامعه داشته باشند. این دو علوم به حدی به یکدیگر نزدیک هستند که شاید بتوان گفت علم جامعه شناسی بدون روانشناسی معنا ندارد. همچنین تعامل روانشناسی با علوم پزشکی باعث شده است درمان بسیاری از بیماری‌ها راحت‌تر و با روش‌های بهتر انجام شود. به همین دلیل، اگر از شما پرسیده شود که علم روانشناسی چیست ؟ می‌توانید بگویید علم روانشناسی علمی است که می‌تواند بر فهم و درک علوم دیگری اثر بگذارد.

کاهش استرس و اضطراب

یکی دیگر از مزایا روانشناسی، ارائه راهکار‌هایی برای کاهش استرس و مقابله با اضطراب است. در دنیای پزشکی ثابت شده است که بسیاری از مریضی‌ها و بیماری با استرس و اضطراب رابطه کاملاً مستقیمی دارند و وجود استرس برای بدن می‌تواند خطرات بسیاری را داشته باشد. از طرفی، کاهش استرس و اضطراب می‌تواند باعث بهبود کیفیت زندگی افراد در جامعه شود.

به دلیل اینکه استرس و اضطراب یک عارضه مربوط به ذهن و روان می‌باشد، علم روانشناسی توانسته است برای کنترل و کاهش آن، روش‌ها و راهکار‌های گوناگونی ارائه دهد. یکی از مهم‌ترین کاربرد‌های این علم برای کاهش اضطراب و استرس، شناخت عوامل ایجاد‌کننده استرس است. آشنایی افراد با این عوامل می‌تواند در جهت کنترل استرس و کاهش اضطراب بسیار سودمند باشد. به طور مثال، در رویکرد رفتار درمانی فردی که استرس و اضطراب دارد در مواجه با این امور قرار می‌گیرد تا بیاموزد چگونه استرس خود را کنترل کند. در رویکرد شناختی عوامل استرس‌زا شناخته می‌شوند و فرد بر تغییر باورهای ذهنی خود کار می‌کند.

بهبود روابط اجتماعی

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مختلف زندگی هر فرد، ارتباطات اجتماعی است. بدون شک می‌دانید که انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستند و همین موضوع نشان دهنده این است که ارتباطات اجتماعی برای هر انسانی مهم است. از طرفی ارتباطات اجتماعی در سلامت روان و سلامت جسمی هر انسان بسیار مؤثر است.

بسیاری از افراد دارای اختلالات ارتباطی و اجتماعی مختلفی هستند که یکی از شایع‌ترین آن‌ها، اختلال انسان هراسی یا جامعه گریزی می‌باشد. علم روانشناسی با توجه به کارکرد‌هایی که دارا می‌باشد، به معرفی راهکار‌هایی پرداخته است که می‌تواند باعث ارتقا ارتباطات اجتماعی، خانوادگی و شغلی شود. با استفاده از راهکارهایی که در علم روانشناسی ارائه می‌شوند می‌توانید در محیط شغلی خود به خوبی عمل کنید و با همکاران خود تعامل خوبی داشته باشید. این علم به شما می‌آموزد چگونه تنش‌های پیش آمده در محیط کاری ( که امری غیر قابل اجتناب است) را مدیریت نمایید و تعاملات خود را به روشی هوشمندانه حفظ کنید.

مشاوره فردی یکی از مؤثر‌ترین راهکار‌هایی است که علم مشاوره برای افرادی که به اختلالات ارتباطی دچار هستند، پیشنهاد می‌کند. در مشاوره فردی، روانشناس یا مشاور، به تحلیل شخصیت افراد و ریشه‌یابی مشکلات آنان می‌پردازد تا بتواند به بهترین نحو ممکن، ارتباطات اجتماعی افراد را ارتقا دهد. دوست یابی یکی از اموری است که راهکارهای ویژه‌ای دارد و باید بدانید شما نباید سریعا با هر کس وارد رابطه دوستی شوید. از طرف دیگر، شما نباید افراد را به دلیل ترس از اینکه ممکن است به شما آسیب بزنند از خود برانید. در علم روانشناسی با روش ارتباط و یافتن دوست مناسب آشنا می‌شوید.

روانشناسی شناختی چیست؟

روانشناسی شناختی رویکردی علمی در دانش روانشناسی است که به بررسی فرآیندهای ذهنی و شناختی انسان می‌پردازد. در واقع، این رویکرد بر پژوهش و تحلیل فرآیندهای ذهنی مانند توجه، حافظه، زبان، حل مسئله، ادراک و فرآیندهای دیگری که در فرآیند شناختی انسان نقش دارند، تمرکز دارد.

روانشناسی شناختی به این نتیجه رسیده است که فرآیندهای شناختی و ذهنی می‌توانند بر رفتارها و تجربیات انسان‌ها تأثیرگذار باشند. به عنوان مثال، در این دانش، توجه ما به اطلاعات مهم در محیط اطراف معطوف می‎شود و  قدرت حافظه‌ که به ما کمک می‌کند تا تجربیات را ذخیره و بازیابی کنیم.

در روانشناسی شناختی، از روش‌های تجربی مانند روش‌های آزمایشگاهی استفاده می‌شود تا فرآیندهای شناختی بررسی شوند و نظریات و فرضیات علمی تست شوند. روانشناسان شناختی تلاش می‌کنند تا با استفاده از داده‌های مشاهده‌ای و اندازه‌گیری‌های دقیق، مکانیسم‌های داخلی ذهنی را که منجر به رفتارها و تجربیات ما می‌شوند، بشناسند و توضیح دهند.

در نتیجه، روانشناسی شناختی به ما کمک می‌کند تا بهتر درک کنیم که چگونه ما اطلاعات را دریافت و پردازش می‌کنیم، چگونه تصمیم‌هاتی را می‌گیریم، چگونه از حافظه استفاده می‌کنیم و چگونه تجربه‌هایی را که داریم تفسیر می‌کنیم.

آیا روانشناسی شناختی می‌تواند در درمان بیماری‌های روانی مؤثر باشد؟

بله، روانشناسی شناختی می‌تواند در درمان بیماری‌های روانی مؤثر باشد. این روش درمانی به طور گسترده در موارد مختلفی از جمله افسردگی، اضطراب، اختلال استرس پس از ضایعه، اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال وسواسی-اجباری استفاده می‌شود.

روانشناسی شناختی در درمان بیماری‌های روانی با تمرکز بر فرآیندهای شناختی و ذهنی مرتبط با بیماری‌ها کار می‌کند. به عنوان مثال، درمان مبتنی بر شناخت (Cognitive Therapy) از روش‌های روانشناختی است که در درمان افسردگی و اضطراب مؤثر است. این روش تلاش می‌کند تا الگوهای منفی و نادرست فکری که ممکن است منجر به احساسات منفی و رفتارهای نامناسب شود را شناسایی کند و با تغییر آنها، اختلالات روحی را درمان کند.

روش‌های دیگری از جمله درمان مبتنی بر آگاهی (Mindfulness-Based Therapy) نیز از روانشناسی شناختی الهام گرفته‌اند. این روش‌ها بر توجه به تجربه حال حاضر و قبول و پذیرش آن تمرکز دارند و می‌تواند در کاهش استرس و افزایش رضایت زندگی مؤثر باشد.

بنابراین، روانشناسی شناختی با تمرکز بر فرآیندهای شناختی و ذهنی می‌تواند در درمان بیماری‌های روانی مؤثر باشد. با این حال، هر بیماری روانی دارای ویژگی‌ها و نیازهای خاص خود است و هر درمانی باید با توجه به شرایط و نیازهای فردی بیمار تعیین شود. بهتر است با یک روانشناس متخصص مشورت کنید تا بهترین روش درمانی برای شما تعیین شود.

آیا روانشناسی شناختی در درمان اختلالات خواب مؤثر است؟

بله، روانشناسی شناختی می‌تواند در درمان اختلالات خواب مؤثر باشد. اختلالات خواب شامل مشکلاتی مانند بی‌خوابی، خواب آلودگی، خواب بی‌آرامی، کابوس‌ها و سایر نقصان‌های خواب می‌شوند.

در روانشناسی شناختی،  به فرآیندهای شناختی و ذهنی مرتبط با خواب توجه می‌شود. این فرآیندها شامل ادراک، تفسیر و نگهداری از اطلاعات خواب، تمرکز و توجه قبل از خواب، فکرها و برنامه‌های ذهنی قبل از خواب و سایر فعالیت‌های شناختی مرتبط با خواب هستند.

استفاده از روش‌های روانشناختی شناخته شده مانند درمان مبتنی بر شناخت (Cognitive Therapy) و درمان مبتنی بر آگاهی (Mindfulness-Based Therapy) در درمان اختلالات خواب مؤثر بوده است. این روش‌ها به شناسایی الگوهای منفی و نادرست فکری  که ممکن است به مشکلات خواب منجر شوند، می‌پردازند. سپس با تغییر این الگوها و تمرین مهارت‌های مدیریت استرس و آگاهی، بیمار را در بهبود خواب کمک می‌کنند.

علاوه بر این، روانشناسی شناختی می‌تواند به بیمار کمک کند تا الگوهای خواب مناسب را برقرار کند و روال خواب خود را بهینه‌سازی نماید. این موارد شامل ایجاد ساعت خواب منظم، محیط خواب مناسب، اعمال تمرینات آرامش و روش‌های مدیریت استرس هستند.

درمان بیماری‌های روانی با دارو

در بسیاری از موارد، بیماران برای اینکه بتوانند بیماری‌های روانی خود را کنترل کنند و به جلسات تراپی بروند نیازمند مصرف دارو هستند. مصرف داروهای روان درمانی در بسیاری از کشورهای دنیا به عنوان یک فکت بسیار مهم پذیرفته شده است و هیچ واکنشی به آن نشان داده نمی‌شود. اما در کشورهای جهان سوم و کشورهایی که سطح دانش پایین است، مصرف دارو با واکنش‌های زیادی روبرو می‌شود. با توجه به این مسئله در اینجا تصمیم داریم اطلاعات کاملی را در این زمینه در اختیارتان قرار دهیم. بهتر است در ادامه راه پاسخ به سوال روانشناسی چیست کمی مسئله دارو درمانی را مطرح کنیم.

آیا داروهای روانپزشکی اعتیاد آور هستند؟

یکی از نگرانی‌های عمده‌ای که باعث می‌شود بسیاری از افراد تمایلی به مصرف داروهای روانی نداشته باشند اعتیاد آور بودن آن است. بهتر است بدانید اگر شما بی‌رویه از هر چیزی استفاده کنید، به زودی به آن اعتیاد پیدا می‌کنید. قهوه که یک نوشیدنی محبوب است باید به شیوه‌ای مناسب مصرف شود، در غیر اینصورت ممکن است به زودی به کافئین آن اعتیاد پیدا کنید. حتی مصرف غذاهای فست فود نیز می‌تواند اعتیاد آور باشد.

بهتر است بدانید بر اساس تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است، داروهای روانی تا 6 ماه اعتیاد آور نیستند و شما می‌توانید بدون نگرانی از آنها استفاده کنید. اما اگر قرار است این داروها پیش از 6 ماه مورد استفاده قرار گیرد، باید دائما با روانپزشک در تماس باشید. روانپزشک دوز مصرفی را به گونه‌ای تنظیم می‌کند که بدن شما به آن اعتیاد پیدا نکند و حتی در صورتی که نیاز به قطع مصرف باشد، قرص‌ها را طوری تنظیم می‌کند که به راحتی و در یک بازه چند ماهه بتوانید آنها را کنار بگذارید. با توجه به این موارد شما می‌توانید به راحتی از این قرص‌ها استفاده کنید.

آیا باید دارو استفاده کنم؟

اگر بخواهیم پاسخ سریع به این سوال بدهیم باید بگوییم در برخی از اختلالات استفاده از داروهای روانی الزامی است. به طور مثال، کودکی بیش فعالی بیش از حد دارد و نمی‌تواند بر موضوعات درسی تمرکز داشته باشد. این مسئله باعث شده است که در مدرسه طرد شود و به سمت کارهای خلاف عرف کشیده شود. در این شرایط،  شما به یک روانشناس مراجعه می‌کنید. بهتر است بدانید بیش فعالی از جمله اختلالاتی است که با برخی از اختلالات در مغز همراه است و تا زمانی که سیگنال‌ها عادی نشوند، امکان درمان کامل وجود ندارد و این امر تنها با استفاده از مصرف دارو بدست می‌آید.

این مسئله می‌تواند برای بیماری‌های دیگری نظیر افسردگی نیز صدق کند. افرادی که از اختلال افسردگی عمده رنج می‌برند، معمولا سروتونین پایینی دارند و باید سطوح این هورمون به سطح نرمال برسد. در این صورت، فرد افسرده برای اینکه به یک تعادل برسد، باید استفاده از داروهای افسردگی را آغاز کند. پس از آن، اثرات جلسات تراپی بیشتر خواهد شد و بیمار به نتیجه می‌رسد. بنابراین، بیمار سریعتر به چرخه عادی زندگی باز می‌گردد.

برخی باورهای غلط در مورد داروهای روانپزشکی

در اینجا تلاش می‌کنیم به معرفی برخی از باورهای غلط در مورد داروهای روانپزشکی بپردازیم و اطلاعات کاملی را در اختیار شما قرار دهیم.

داروهای روانپزشکی باعث ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود.

شاید بتوان گفت یکی از خرافات و باورهای غلطی که در رابطه با داروهای روانپزشکی وجود دارد و می‌تواند آسیب‌های زیادی را به این علم وارد کند این مسئله است که مصرف داروهای روانپزشکی باعث ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود. بهتر است بدانید مصرف دارو باعث ضعف سیستم ایمنی بدن نمی‌شود؛ عدم تغذیه مناسب می‌تواند باعث ضعف شود. همچنین، مطالعات نشان داده‌اند که بیماری‌های روانی آسیب‌های جدی را به بدن وارد می‌کنند و اگر کنترل نشوند، می‌توانند برای بدن آسیب آور باشند. در نتیجه، افرادی که به دارو نیاز دارند، باید مصرف آن را آغاز کنند.

داروهای روانپزشکی باعث افزایش وزن می‌شوند.

بهتر است بدانید اگر شما روزانه یک عدد نوشابه قوطی مصرف کنید، در پایان ماه ممکن است کلی اضافه وزن را تجربه کنید. اما کسی در رابطه با نوشابه ابراز نگرانی نمی‌کند و حتی با وجود اینکه می‌دانند چقدر برای بدن مضر است، باز هم در دنیا به وفور مصرف می‌شود. مصرف داروهای روانپزشکی در برخی از موارد ممکن است باعث افزایش وزن شود، اما این افزایش وزن بیشتر از 4 تا 5 کیلو بیشتر نیست. اگر بیمار همزمان دارو مصرف کند و از جلسات تراپی استفاده کند، این افزایش وزن هرگز رخ نمی‌دهد و جای نگرانی نیست.

داروهای روانپزشکی دارای عوارض هستند.

عوارض جانبی بخشی از مصرف هر دارو و مکملی است که استفاده می‌کنید. حتی یک ویتامین ث ساده که مصرف می‌کنید همراه با برخی از عوارض است و این مسئله اجتناب ناپذیر است. اما باید بدانید به دلیل اینکه داروهای روانپزشکی به صورت مستقیم بر سیستم مغز و اعصاب اثر می‌گذارند، مطالعات گسترده‌ای در رابطه با آنها انجام شده است و عوارض جانبی کنترل شده‌ای دارند. همچنین، روانپزشک به کنترل عوارض کمک می‌کند.

جمع‌بندی

در این مقاله در وب سایت کوچینگ روانشناسی فرینش، سعی کردیم به معرفی علم روانشناسی و مزایا آن بپردازیم. بدون شک امروزه علم روانشناسی به دلیل کارکرد‌های بی‌شماری که دارد، از علوم مهم و بنیادی در مسائل مختلف زندگی هر فرد محسوب می‌شود که می‌تواند برای رفع بسیاری از مشکلات ذهنی و روانی، راهکار‌های بسیار خوبی ارائه دهد.

امیدواریم که از خواندن این مقاله نهایت لذت را برده باشید.