چگونه شنونده خوبی باشیم؟ این سوال یکی از سوالاتی است که همواره روانشناسان و کسانی که میخواهند در این حیطه کار کنند میپرسند. شاید در سخن گفتن اینکه شنونده خاصی باشیم بسیار ساده باشد، اما باید بدانید در عمل تبدیل شدن به یک شنونده خوب کار بسیار دشواری است و حتی ممکن است شما را به چالش بکشد. همانطور که میدانید شما زمانی میتوانید یک روانشناس و یا مشاور خوب باشید که در قدم اول به صحبتهای مراجع خود گوش دهید و در طول جلسات درمان کمتر از مراجع صحبت کنید. تکنیکهایی وجود دارند که باعث میشوند شما به یک شنونده خوب تبدیل شوید که در ادامه به معرفی آنها میپردازیم.
آگاهانه به حرفهای دیگران گوش کنید!
یکی از مهمترین مواردی که باید مد نظر قرار دهید تا بتوانید به یک شنونده خوب تبدیل شوید این است که آگاهانه به صحبتهای دیگران گوش دهید. منظور از آگاهانه گوش دادن چیست؟ تصور کنید که تلویزیون روشن است و شخصی در حال صحبت است. زمانی که از شما پرسیده میشود گوینده در تلویزیون چه میگوید؛ میگویید نمیدانم!! این امر حالت ناآگاهانه است و شما تنها در حال گوش دادن هستید. اما به عنوان یک درمانگر باید آگاهانه گوش دهید و حتی توصیه میشود به تک تک جملات گوینده گوش دهید.
چرا توجه به جملات گوینده مهم است؟
برای اینکه شنونده خوبی شوید و به عنوان یک روانشناس بتوانید درک خوبی به مراجعان خود داشته باشید بهتر است کمی با علم زبانشناسی و کاربردها آشنایی داشته باشید. به طور مثال به دو جمله زیر توجه داشته باشید:
- احمد، پدرش مرد!
در این جمله قرار است که گوینده به شما خبر مهمی را در مورد احمد بدهد، زیرا اصل این جمله بدین صورت است: پدر احمد مرد! اگر این جمله را بیمار شما میگوید ممکن است احمد فرد مهمی در زندگیاش باشد. بنابراین، شما با کمی تکنیک میتوانید اطلاعات خوبی را از میان صحبتهای گوینده استخراج کنید و به او کمک نمایید. بنابراین، برای تبدیل شدن به یک شنونده خوب باید کمی مهارتهای زبانشناسی خود را تقویت نمایید.
با خود گفتگوی درونی نداشته باشید!
یکی دیگر از مواردی که برای تبدیل شدن به شنونده خوب باید به آن توجه داشته باشید عدم گفتگو درونی است. به طور مثال، تصور کنید مراجع شما در حال صحبت کردن از شرایطی است که به نظر شما غلط است. به طور مثال، مراجع وارد زندگی مردی شده است متاهل است و این مسئله شما را اذیت میکند. ممکن است در این میان یک دفعه گفتگو درونی شما آغاز شود که شرایط بدی که برایت پیش آمده حق توست!! بهتر است بدانید این گفتگو باعث میشود که شما دیگر به صحبتهای مراجع خود گوش ندهید و همین امر میتواند به روند درمان را به خطر میاندازد. بنابراین، بهتر است برای تبدیل شدن به یک شنونده خوب گفتگوهای درونی خود را خاموش کنید و تلاش کنید کسی را قضاوت نکنید.
البته باید بدانید این مسئله از طرف دیگری نیز قابل بررسی است. به طور مثال، مراجع شما صحبتهایی در غم از دست دادن پدرش میکند و ناخودآگاه این گفتگو درون شما آغاز میشود که این فرد چقدر درد دیده است و چقدر آدم بدبختی است! در اینجاست که شما دیگر در عمل به صحبتهای گوینده گوش نمیدهید و باز باید بدانید که مراجع شما دچار مشکلات زیادی میشود. شاید بتوان گفت یکی از مهمترین مواردی که باعث میشود به روند درمان آسیبهای زیادی وارد شود و مراجع از جلسات درمان به نتیجه نرسد، همین گفتگوی درونی است که دیگر به شما اجازه نمیدهد به صحبتهای مراجع گوش دهید.
سخنان گوینده را دنبال کنید!
از جمله مواردی که برای تبدیل شدن به یک شنونده خوب باید به آن توجه داشته باشید دنبال کردن سخنان گوینده است. بهتر است بدانید شما در مقام یک مشاور باید یک نمودار درختی مناسب از صحبتهای مراجع در ذهن خود داشته باشید. به طور مثال، میتوانید همانند چیزی که در دانشگاهها آموزش میدهند که چگونه از مطالب مهم یک نمودار بکشیم، شما نیز در ذهن و یا حتی بر روی کاغذ کلمات و موارد مهم را یادداشت کنید تا بتوانید به کل صحبتهای مراجع اشراف داشته باشید. این مسئله نه تنها سبب میشود که شما به یک شنونده خوب تبدیل شوید بلکه سرنخهای زیادی را در مورد مشکلات مراجع شما در اختیارتان قرار میدهد و به روند درمان کمک مینماید.
صحبت کردن نشانه برتری نیست!
متاسفانه در بسیاری از جوامع دیده شده است که صحبت کردن نشانه فضل و دانش است و اگر شما به خوبی صحبت نکنید و یا در جایی سکوت کنید بدین معناست که علم زیادی ندارید و یا به آن موضوع واقف نیستید. اگر این مسئله در پس ذهن شما وجود داشته باشید، بیشک نمیتوانید به یک شنونده خوب تبدیل شوید. بهتر است بدانید صحبت نکردن نشانه ضعف نیست و حتی توصیه میشود در بسیاری از موارد حتی زمانی که به موضوعات اشراف کامل دارید صحبت نکنید و اجازه دهید دیگران صحبت کنند. بنابراین، در اتاق درمان شما باید میدان را به کسی بدهید که قرار است به او کمک کنید مسیر زندگیاش را پیدا کند.
صحبت کردن تفکراتی است که به سطح میآید!
اولا شما در اتاق درمان همانند یک پزشک هستید که قرار است بیمار خود را درمان کنید. شاید تا به امروز به این موضوع پی نبرده باشید که قدرت بسیار زیادی در کلمات وجود دارند و شما از پس این کلمات میتوانید به دنیای درون انسانها پی ببرید. در یکی از کیسهای درمانی مراجع به این موضوع اشاره میکرد ورد به جمع برای او دشوار است و «سلام دادن» را امری دشوار میداند. درمانگر با انتخاب واژه سلام دادن به جای سلام کردن به خوبی به این مسئله پی برده بود که مراجع در ناخودآگاه خود احساس میکند با سلام دادن خدماتی را به دیگران ارائه میدهد و همین امر او را دلزده میکند.
در نتیجه، در این کیس درمانگر تصمیم گرفت بر روی باور ذهنی بیمار در مورد سلام دادن و سلام کردن صحبت کند و به او بگوید که سلام خدماتی به دیگران نیست و شما با این کار جایگاه اجتماعی خود را بالا میبرید. در نتیجه، سلام خدماتی در راستا حال خوش خودتان است.
سخن پایانی
تا به اینجا تلاش کردیم اطلاعات کاملی را برای تبدیل شدن به یک شنونده خوب در اختیار شما قرار دهیم. همانطور که میدانید تقویت این اصل به عنوان شخصی که میخواهد در آینده به یک روانشناس تبدیل شود بسیار مهم است. شما در دوره جامع آموزش روانشناسی با تکنیکهای تبدیل شدن به یک شنونده خوب آشنا میشوید. اما به طور کلی باید بدانید مهارتهایی نظیر آگاهانه گوش دادن، عدک گفتگو درونی، تحلیل کلمات گوینده برای پی بردن به ریشههای درونی از جمله مواردی هستند که در این مسیر باید توجه ویژهای به داشته باشید تا بتوانید در آینده به یک روانشناس موفق تبدیل شوید.